99 Yıl Sonra Kadın Sanatçılara Sahneyi Yasaklayanlar Derhal İstifa Etmelidir

Afife Jale’nin tiyatro sahnesine çıktığı 3 Nisan 1919’dan 99 yıl sonra, 29 Mart’ta, TBMM’de düzenlen 18 Mart Çanakkale Anması’nda, ülkemizdeki kadın-erkek eşitliği, demokrasi, insan hakları ve kadının insan hakları adına utanç verici bir olay yaşandı.

TBMM’de 18 Mart Çanakkale Anması’nda kadın tiyatro sanatçıların TBMM Başkanlığının talimatıyla sahneye çıkartılmadığı ifade edildi. Sahneye çıkması engellenen tiyatrocu BirGün’e yaptığı açıklamada “Üç gündür prova yapıyorduk. Bir saat kala kadınların sahneye çıkamayacağı söylendi. Gözyaşlarımızı tutamadık” dedi.

BirGün Gazetesi’nde yayınlanan habere göre, Devlet Tiyatroları sanatçılarının 18 Mart Çanakkale Anması’nda sahnelenmek için üç gün süren provalarla hazırlandığı oyunun sahnelenmesine bir saat kala TBMM Başkanı İsmail Kahraman’ın talimatıyla oyuna müdahale edildi. Daha önce de, kadınların erkeklere sarılmaması istenerek; oyundaki vedalaşan asker- anne, eş uğurlaması, cepheye mermi taşıyan kadın bölümleri çıkartılarak içeriğe müdahale edilmiş ve oyundaki slaytlar da çıkartılmıştı. Bu içerik sansürü nedeniyle 12 dakikalık oyun 4 dakikaya düşürüldü. Son olarak da kadınların sahnede yer almaması istendi. Kadın oyuncular, protokol ve katılımcıların görüş mesafesi dışındaki merdivenlerde şiir okumak zorunda bırakıldılar.

Kadın oyuncuların beyanına göre bu değişiklik, İsmail Kahraman tarafından “Kızlarımız arkada duracak değil mi, aferin” denilerek ve eliyle de salonun arka tarafı işaret edilerek kutlandı. Erkek oyuncular "Sizin olmadığınız yerde bizim ne işimiz var" diyerek kadın oyunculara destek vermeye çalıştılarsa da, Devlet Tiyatroları yöneticilerinin devreye girmesi sonucunda, oyun son haliyle sahnelendi. Erkek oyuncular sahnede oyunu sergilerken, kadın oyuncular protokol ve katılımcıların doğrudan görüş mesafesi dışında arkada merdivenlerde tutuldu. Kamuoyunda infial yaratan bu ayrımcılık ve içerik sansürü üzerine yapılan Devlet Tiyatroları Genel Müdürlüğü açıklaması da, TBMM Basın, Yayın ve Halkla İlişkiler Başkanlığı açıklaması da tatmin edici değildir. Tam tersine, kadın oyuncuların sahneden kopartılıp, “TBMM tören salonunun iki tarafında ve katılımcıların arasında” durmak ve sadece “şiir okuma”ya eşlik etmek zorunda bırakıldığını doğrulamaktadır.

Kadın oyunculara yönelik bu uygulama Anayasaya aykırı olmanın ötesinde, ayrımcılıktır, aşağılamadır, insan onurunu ayaklar altına almaktır.

Biz kadınlar, kadınlara dönük bu dehşet verici muameleyi kınıyor, “bu oyunda rol alan tüm sorumluların” ortaya çıkarılmasını, Türk Ceza Kanunu açısından suç oluşturan bu ayrımcılık nedeniyle yargılanmalarını; derhal istifa ederek siyaset ve bürokrasi sahnesinde bir daha da yer almamalarını istiyoruz.

AKDAM, Avrupa Kadın Lobisi -Türkiye Koordinasyonu, Ankara Kadın Ressamlar Derneği, Antalya Kadın Dayanışma Merkezi, Ayvalık Bağımsız Kadın İnisiyatifi, Bodrum Kadın Dayanışma Derneği, Erzincan Katre Kadın Oluşumu, erktolia, EŞİTİZ - Eşitlik İzleme Kadın Grubu, EVKAD - Adana, Fethiye Kadın Dayanışma Derneği, Kadınının İnsan Hakları - Yeni Çözümler Derneği, Kadın Haklarını Koruma Derneği Genel Merkezi, Kadınlarla Dayanışma Vakfı, Kadıköy Kadın Meclisi, Kadın Partisi, Kadın Savunması, Kartal Kadın Dayanışması, KAOS GL , Kırmızı Biber Derneği, Halkevci Kadınları, İlerici Kadınlar Meclisi, İmece Evişçileri Sendikası, İstanbul Kadın Kuruluşları Birliği, İzmir Amargi, İzmir Bağımsız Kadın İnisiyatifi, İzmir Kadın Dayanışma Derneği, İzmir Kadın Kuruluşları Birliği, Mor Çetele, Mor Salkım Kadın Dayanışma Derneği, Nar Kadın Dayanışması, Özgür Genç Kadın, Tevgere Jinen Azad , TÜKD Türk Üniversiteli Kadınlar Derneği Genel Merkezi ve 24 Şubesi, Türk Kadınlar Birliği, TKDF Türkiye Kadın Dernekleri Federasyonu, Trabzon Femin&Art Sanat Derneği Genel Merkezi, Karadeniz Kadın Dayanışma Derneği, Trabzon Cazılarını, SODA Sosyal Dayanışma Ağı, Sosyal Haklar Derneği’nden Kadınlar, Uçan Süpürge Vakfı, Yeni Demokrat Kadın, Yeniyoldan Kadınlar, Yeşil Feministler